De variabele waterjuffer is vooral talrijk op klei- en veengronden, maar de laatste jaren breidt deze soort zich uit en kun je ze regelmatig samen met de azuurwaterjuffer aantreffen. De naam belooft al niet veel goeds voor de herkenning en hij is inderdaad variabel. Er is minder blauw op het achterlijf en de blauwe stukken zijn niet even groot. De kleur blauw is ook net een slag donkerder dan bij de azuurwaterjuffer. Het makkelijkste kenmerk is de schouderstreep. De meeste variabele waterjuffers hebben een uitroepteken op de schouder. De streep is onderbroken en er is dus een lang deel en een puntje (!).